طی هفته‌های گذشته، بحث اجرای مکانیزم ماشه به یکی از اخبار پُرتکرار و پُربحث کشور تبدیل شده است. یکی از مسائلی که در مباحث مرتبط با مکانیزم ماشه عنوان می‌شود، اثرگذاری آن بر کشور به ویژه از منظر اقتصادی است، در حالی که مسائل مطرح پیرامون آن ناظر بر مسائل غیراقتصادی از جمله صنعت هسته‌ای است. بررسی مباحث مطرح در زمینه مکانیزم ماشه نشان می‌دهد شناخت دقیقی از این مکانیزم و اتفاقات پس از آن در جامعه و حتی در سطح بخشی از نخبگان و کارشناسان کشور وجود ندارد. همین عدم شناخت از سازوکار ماشه، باعث طرح مباحثی شده که در عمده آنها، بیش برآوردی از آثار آن بر اقتصاد کشور مشاهده می‌شود. بر همین اساس لازم است برای جلوگیری از هیجانی شدن فضا، پیش از هر چیز، موضوع مکانیزم ماشه برای جامعه تشریح شود.

مکانیزم ماشه، سازوکاری است که در قطعنامه ۲۲۳۱ پیش‌بینی شده است. طبق این سازوکار، اگر یکی از طرف‌های عضو برجام ادعا کند که ایران به تعهدات خود در توافق هسته‌ای عمل نکرده است، می‌تواند به صورت یکجانبه و بدون نیاز به همراهی هیچ یک از دیگر طرف‌های برجام، روندی را آغاز کند که در نهایت باعث بازگشت خودکار تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران شود.

اما تحریم‌های سازمان ملل که با اجرای مکانیزم ماشه مجددا اجرایی می‌شود، چیست؟ طبق متن قطعنامه‌های سازمان ملل که با این سازوکار مجددا اجرا می‌شود (شامل قطعنامه‌های ۱۶۹۶، ۱۷۳۷، ۱۷۴۷، ۱۸۰۳، ۱۸۳۵، ۱۹۲۹ و ۲۲۲۴)، تامین و فروش هرگونه کالایی به ایران که می‌توان از آنها در پروژه‌های هسته‌ای به ویژه با کاربرد نظامی استفاده شود، ممنوع شده است. همچنین تجارت سلاح با ایران طبق این قطعنامه‌ها ممنوع است. همچنین برخی افراد و نهادهایی که در توسعه صنعت هسته‌ای ایران نقش داشتند، طبق این قطعنامه‌ها تحریم شده‌اند و بر این اساس، ارائه خدمات مالی و بانکی و برخی دیگر از خدمات به این اشخاص ممنوع است.

با در نظر گرفتن موارد فوق مشخص می‌شود، برخی مباحثی که درباره آثار مکانیزم ماشه بر اقتصاد ایران مطرح می‌شود، ناشی از اشتباه گرفتن تحریم‌های سازمان ملل و تحریم‌های یکجانبه اروپا و به ویژه آمریکاست. آنچه اقتصاد ایران را به شدت درگیر کرد، تحریم‌های اعمالی غرب بود. بخش اصلی این تحریم‌ها هم شامل تحریم فروش نفت و تحریم‌های مالی و بانکی است که باعث تحمیل شوک‌های مختلف از جمله شوک‌های ارزی و تورمی به اقتصاد کشور شد.

بررسی تولیدات رسانه‌های فارسی زبان دشمن هم نشان می‌دهد که دشمن با یکسان‌سازی مکانیزم ماشه با تحریم‌های پیش‌تر اعمال شده، تلاش دارد تا اثر روانی آن را تشدید کرده و از این طریق، اقتصاد کشور را بیشتر تحت تاثیر قرار دهد. این در حالی است که تحریم‌های اصلی، سال‌هاست بر اقتصاد ایران اعمال شده است و امروز کشورهای مدافع مکانیزم ماشه، بیشتر بر اثرگذاری بُعد روانی آن بر اقتصاد ایران دل خوش کرده‌اند تا اثر واقعی بر آن.